به گزارش حیات، در شالیزارهای گسترده و همیشه سبز مازندران، جایی که خاک با عرق جبین دهقان آمیخته و دستان پینه‌بسته بر قامت خوشه‌های زرین می‌نوازند، روایت تلخ دیگری از بی‌مهری و رهاشدگی در حال شکل‌گیری است. مردان و زنانی که در گرمای سوزان تیر و مرداد، خمیده بر زمین، با کمترین امکانات و بیشترین امید، محصولی را به بار نشانده‌اند که نامش همواره با هویت غذایی ایرانی گره خورده است: «برنج ایرانی». اما این روزها، شالی‌کاران مازندرانی درگیر نبردی نابرابرند؛ نه با آفت یا خشکسالی، بلکه با ساختاری معیوب، بی‌رحم و سودجو که در قامت دلالان و شرکت‌های بزرگ ظاهر شده است.

فصل برداشت به اوج خود رسیده؛ بوی شالی در هوا پیچیده و بازار باید در شور و رونق باشد، اما آنچه دیده می‌شود، ناامیدی، بلاتکلیفی و اضطراب کشاورزانی‌ست که حاصل یک سال رنج خود را با قیمت‌هایی ناعادلانه و تحقیرآمیز در معرض چانه‌زنی دلالانی می‌بینند که هیچ نقشی در رنج تولید نداشته‌اند، اما همه سهم را می‌خواهند. در همین زمان، برخی شرکت‌های بزرگ و سوداگران با خرید انبوه و زیر قیمت، بازار را از محصول تهی کرده، سپس با تکنیکی فریبنده، عرضه را قطره‌چکانی می‌کنند تا وانمود شود برنج در کشور کمیاب شده؛ آن‌گاه با قیمت‌هایی چند برابر، آن‌چه را که از دست کشاورز به یغما برده‌اند به مردم می‌فروشند، بی‌آنکه حتی یک ریال از این سود بادآورده به جیب کشاورز برسد.

در میانه این آشفته‌بازار، آن‌که باید ناظر باشد و حافظ حقوق تولیدکننده و مصرف‌کننده، یعنی دولت، همچنان در سکوت و انفعال به سر می‌برد. هنوز نرخ رسمی خرید اعلام نشده و از سازوکار خرید تضمینی هم خبری نیست. کشاورزان می‌پرسند: «اگر قرار بود دوباره همه چیز به دست دلالان بچرخد، نقش دولت چیست؟» اتحادیه‌ها نیز با توان مالی محدود نمی‌توانند بازیگر موثری در این میدان باشند.

امروز مسئله تنها برنج نیست، بلکه سخن از امنیت غذایی کشور، عدالت اجتماعی، اعتماد عمومی و کرامت کشاورز ایرانی‌ست. اگر دولت و نهادهای مسئول، امروز به یاری برنج‌کاران مازندران نشتابند، فردا نه تنها از تولید داخلی و استقلال غذایی چیزی نخواهد ماند، بلکه انگیزه و ایمان این تولیدکنندگان بومی نیز آسیب جدی خواهد دید. این مقدمه، صدای رسای یک مطالبه ملی است: حمایت عملی، فوری و هدفمند از کشاورزان در برابر سودجویان و اصلاح ساختار آشفته بازار برنج.

این روزها مازندران در گرمای طاقت‌فرسای مردادماه، شاهد اوج فصل برداشت برنج است. اما در حالی‌که عرق از پیشانی کشاورزان سرازیر است و دستان پینه‌بسته‌شان محصول ماه‌ها رنج و زحمت را از دل شالیزار بیرون می‌کشد، دلالان و شرکت‌های سودجو با بازی‌های پنهان و پیچیده بازار، سود اصلی را به جیب می‌زنند.

بررسی‌ها نشان می‌دهد برخی شرکت‌های بزرگ و زنجیره‌ای، همزمان با آغاز فصل برداشت، با خرید گسترده و ارزان از کشاورزان، انبارهای خود را پر کرده و با ایجاد عطش کاذب در بازار، عملاً عرضه را به صورت قطره‌چکانی انجام می‌دهند؛ در نتیجه، قیمت‌ها جهشی بالا می‌رود. با این حال، این افزایش قیمت نه‌تنها سودی برای کشاورز ندارد، بلکه تمام منافع به جیب واسطه‌ها و دلال‌ها می‌رود.

کشاورزان زیر سایه بی‌عملی دولت

اکنون در حالی‌که کشت دوم نیز در بسیاری از شالیزارها آغاز شده، هنوز نرخ رسمی و تضمینی خرید برنج از سوی دولت اعلام نشده است. همین بلاتکلیفی، به فرصت‌طلبان اجازه داده با قیمت‌هایی بسیار پایین‌تر از حد واقعی، محصول را از کشاورزان خریداری کنند.

احمدی، کشاورز اهل بابل در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم می‌گوید: امسال با وجود گرمای شدید و سختی‌های طاقت‌فرسا، برنج را برداشت کردیم اما دولت هنوز قیمتی اعلام نکرده است. در این شرایط، دلال‌ها به کارخانه‌ها هجوم آورده‌اند تا محصول را با قیمت ناچیز از ما بخرند.

او ادامه می‌دهد: چرا دولت کاری نمی‌کند؟ وزارت جهاد کشاورزی کجاست؟ ما کشاورزان در میانه این رهاشدگی، نمی‌دانیم باید چه کنیم. اگر دولت حتی با قیمتی کمتر از دلال‌ها محصول ما را بخرد، خیالی آسوده داریم که دست سوداگران از برنج‌مان کوتاه می‌شود و این محصول در اختیار مردم و نهادهای دولتی قرار می‌گیرد.

امام جمعه بابل: کشاورزان بی‌پناه مانده‌اند

حجت‌الاسلام والمسلمین روحانی، امام جمعه بابل نیز در خطبه‌های نماز جمعه با انتقاد شدید از شرایط نابسامان خرید و فروش برنج گفت: به اوج فصل برداشت رسیده‌ایم، اما همچنان با نوسانات شدید قیمت برنج و شالی مواجه هستیم. کشاورزان هزینه‌های زیادی از جمله دستمزد کارگر و نهاده‌ها را پرداخت کرده‌اند، اما قیمت مشخصی برای خرید برنج اعلام نشده است.

او با یادآوری سوءاستفاده برخی شرکت‌های بزرگ افزود: پارسال، برنجی که کشاورز با نرخ 70 هزار تومان فروخته بود، توسط دلال‌ها تا مرز 300 هزار تومان افزایش پیدا کرد، بدون اینکه یک ریال از این سود به کشاورز برسد. این چه عدالتی است؟

اتحادیه‌ها توان ندارند، دولت باید وارد عمل شود

در ادامه، روحانی به راهکار پیشنهادشده کمیسیون کشاورزی مبنی بر خرید برنج از سوی اتحادیه‌ها اشاره کرد و گفت: کمیسیون کشاورزی پیشنهاد داده که اتحادیه‌ها برنج را خریداری کنند، اما آیا این اتحادیه‌ها توان مالی چنین کاری را دارند؟ کشاورزان از دولت و مسئولان، انتظار راه‌حلی موثرتر و ملموس‌تر دارند.

نشست ملی برای خرید تضمینی در راه است

پیمان فلسفی، رئیس فراکسیون کشاورزی پویا و عشایری مجلس نیز در گفت‌وگویی از تلاش‌ها برای نجات بازار برنج شمال کشور خبر داد و گفت: برنج کالایی استراتژیک در شمال کشور است. برای جلوگیری از تداوم نابسامانی‌ها، مقرر شده خرید تضمینی برنج توسط تشکل‌ها و تعاونی‌ها انجام شود. در همین راستا، هفته آینده نشستی ملی با حضور استانداران، نمایندگان شمال، اتحادیه‌ها و مسئولان وزارت جهاد کشاورزی در تهران برگزار خواهد شد.

او افزود: هدف ما فراهم کردن زمینه اجرایی خرید تضمینی از همین امسال است؛ خریدی که باید منصفانه، شفاف و به نفع کشاورز باشد.

تجربه سال‌های اخیر نشان داده است که رها کردن بازار برنج در دست دلالان و سودجویان، نتیجه‌ای جز نابودی امنیت معیشتی هزاران خانواده کشاورز ندارد. امروز کشاورزان شمال چشم انتظار تصمیم قاطع دولت‌اند؛ تصمیمی که بتواند محصولی استراتژیک همچون برنج را از دست سوداگران نجات داده و اطمینان خاطر را به تولیدکننده بازگرداند.

منبع؛ تسنیم